خَسف در معنی لغوی، يعني فرو رفتن به زمين و به طور كلي دربسياري از نقاط زمین واقع خواهد شد. ولي بعضي از نقاط بالخصوص اسم برده شده و بسياري از آنها پيش از ظهور حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و برخيمقارن با ظهور و يا بعد از آن است.
حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در حكايت شب معراجبعد از ذكر فتنه ها و فسادها فرمود: در آن هنگام سه خسف روی خواهد داد. خسفي در مشرق و خسفي در مغرب و خسفي درجزيرةالعرب.
حضرت امام باقر(علیه السلام) به جابر بن عبدالله انصاری فرمودند: دست وپا حركت مده تا علاماتي را كه ذكر مي كنم ببيني، از جمله خسف قريه ائي از قراي دمشقكه آن را جابيه نامند.
اميرالمؤمنين علی علیه السلامفرمود: وقتيكه بيرقهاي زرد با ماديانهاي قرمزوارد شام شدند، منتظر خَسفي باشيد در قريه اي از قراي شام كه آن را"خرسنا"گويند، سپس منتظر فرزند جگرخوار يعني سفياني باشيد.
خَسف يا خرابي در مسجد جامع دمشق: عمار ياسر گفت: خسفي در طرف غربي مسجد دمشق واقع شود و ديوار مسجد دمشق خراب گردد.
خَسفي در بلاد جبل: عبدالله بن سنان به حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) عرض كرد: بلاد جبل كجاست كه بر ما روايت شده كه چون امر بر شمابرگردد بعضي از آن خسف خواهد شد؟ فرمودند: در بلاد جبل موضعي است كه بحر گويند و به قم ناميده مي شود. آن معدن شيعيانماست. يعني آنجا خسف نخواهدشد.*1
خسفي در بصره: حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) فرمود: پيش از قيام قائم از جهت زجر بردن مردم از معاصي آتشي درآسمان ظاهر خواهد شد و سرخي كه آسمان را بپوشاند و خسفي در بصره واقع خواهد شد و خونهايي كه در ويريخته شود و خانه ها خراب شود و فنايي كه در اهلش افتد.* اعلام الوری، صفحه 429، نقل از کتاب یاد مهدی(علیه السلام)، تالیف محمد خادمی شیرازی صفحه 179
چهارمین نشانه از علائم حتمى که بعد از ظهور و قبل از قیام حضرت امام زمان(علیه السلام) روی می دهد، از نظر تسلسل زمانى خَسفِ سرزمین بیداء مىباشد.
بَیْدا در لغت به معناى دشت هموار، پهناور، خالى از سكنه و آب و علف مىباشد. در میان مكه و مدینه سرزمین پهناور و دشت شنزارى است كه بَیْدا نام دارد. منظور از خَسفِ بیدا فرو رفتن سپاه عثمان بن عنبثه یا همان سفیانى ملعون در همين سرزمین بَیدا مىباشد.
هنگامى كه لشکر سفیانى پس از قتل و غارت در مدينه، در تعقيب حضرت امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)به سمت مكه حركت مي كند و چون به اين وادي برسند، در آنجا همه لشكر به جز دو نفر توسط زمین و به اَمر خدا بلعیده خواهند شد. آنها از مدینه منوّره به قصد تعقیب و معارضه با حضرت امام مهدى(علیه السلام) به سوى مكه معظمه حركت مىكنند، چون به سرزمین بَیدا رسیدند، جبرئیل امین(علیه السلام) فریاد برمىآورد كه اى سرزمین بَیدا، این گروه ستمگر را در كام خود فرو ببر. پس زمین دهان باز مىكند و همه آنها را در كام خود فرو مىبرد. از بررسى روایات مَلاحم و فِتَن روشن مىشود كه این حادثه در حدود یك ماه بعد از ظهور حضرت ولى عصر(علیه‌السلام) رخ مىدهد. بدینترتیب خَسف بَیدا را نمىتوان از نشانههاى ظهور به معناى اَخَصّ كلمه به شمار آورد، بلكه باید آن را از نشانههاى قیام حضرت دانست.
بر اساس روایات فراوانی، ظهور حضرت در روز جمعه، بیست و سوم ماه رمضان و قیام آن حضرت در روز عاشورا خواهد بود. بدینترتیب میان ظهور و قیام دقیقاً سه ماه و هفده روز فاصله است كه دو نشانه از نشانههاى حتمى در این فاصله رخ مىدهد: خسف بیدا و قتل نفسزكیه.
خسف بیداء یكى از نشانههاى حتمى قیام حضرت ولى الله الاعظم، امام زمان(علیه‌السلام) مىباشد كه با هیچ خسف دیگرى قابل اشتباه نیست.
قرآن مجید در دو مورد پیرامون خسف بیدا سخن گفته:
« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقاً لِمَا مَعَكُم مِن قَبْلِ أَن نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا ... »؛ اى كسانى كه كتاب داده شدهاید، به آنچه فرو فرستادیم درحالیكه تصدیق كننده كتابى است كه با شماست، ایمان بیاورید، پیش از آنكه بر چهرههایى بزنیم و آنها را به پشت سر برگردانیم.*2
خداوند در این آیه اهل كتاب را از روزى بیم داده كه در آن روز بر چهرههایى زده مىشود و صورتشان به پشت سرشان برگردانیده مىشود. مبرّد گفته: این تهدید الهى تاكنون اتفاق نیفتاده، ولى به حال خود باقى است تا پیش از رستاخیز با مسخ شدن افرادى و برگشتن صورتهایشان به پشت سرشان تحقق پیدا كند.
اما اینكه این تهدید الهى كى اتفاق خواهد افتاد؟ روایات فراوان از پیشوایان معصوم داریم، كه به یك نمونه از آنها بسنده مىكنیم.
حضرت امام باقر(علیه السلام) در یك حدیث بسیار طولانى از سپاه سفیانى و جنایات وحشیانه آنها سخن گفته، در پایان از تعقیب نمودن حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) توسط آنان و ورود آنها به سرزمین بیداء گفتگو كرده، مىفرماید: آنگاه منادى آسمانى ندا مىدهد: یا بَیْدا اَبیدى بِالْقَوم؛ اى سرزمین بیدا این گروه را نابود كن. پس زمین دهان مىگشاید و آنها را در كام خود فرو مىبرد، به جز سه تن كه از تیره كلب هستند. خداوند صورت آنها را به پشت سرشان برمىگرداند. آنگاه آیه را تلاوت كردند و فرمودند: این آیه در حق آنها نازل شده است. این حدیث به همین تعبیر از طریق عامه نیز از امام باقرعلیه السلام روایت شده است.
قرآنكریم در آیه دیگرى فرموده: « وَ لَوْ تَرى اِذْ فُزِعوا فَلا فَوْتَ وَ اُخِذوا مِن مَكانٍ قَریبٌ» اگر آنان را مشاهده كنى كه دچار وحشت شدهاند و رهایى ندارند و از مكان نزدیك گرفتار مىشوند.*3
در روایات فروان تأكید شده كه این آیه در مورد خسف بیدا نازل شده است.
امیرمؤمنان، حضرت امام علی علیه السلام از گسیل داشتن لشكرى جرّار به مدینه توسط سفیانى سخن گفته و در پایان از فرو رفتن آنها در كام زمین در سرزمین بَیدا گفتگو نموده، مىفرماید: این است معناى كلام خداوند كه مىفرماید: « وَلَوْ تَرى اِذْ فُزِعوا».*4
همچنین در ضمن یك حدیث طولانى كه به صورت مكتوب براى معاویه ارسال نموده، از فرجام سیاه سفیانى و از فرو رفتن سپاه او در سرزمین بیدا با استشهاد به آیه یاد شده خبر داده، در پایان مىفرماید: آنها از زیر قدمهایشان در زمین فرو مىروند و كسى از آنها باقى نمىماند، به جز گزارشگرى كه خداوند صورتش را به پشت سرش برمىگرداند. و در حدیث دیگرى از ساربانى سخن مىگوید كه شترش رَم مىخورد. او به دنبال شترش مىرود، چون بر مىگردد كسى را نمىیابد و سر نخى پیدا نمىكند، وى گزارش آنها را براى مردم بازگو مىكند.
ابوحمزهثمالى از امام زین العابدین(علیه السلام) روایت مىكند كه این آیه در مورد سپاه سفیانى است كه در سرزمین بیدا از زیر قدمهایشان گرفتار مىشوند.
در احادیث عامه تعداد لشكر سفیانى كه در بیدا هلاك مىشوند را 70000 نفر نقل كردهاند. در این احادیث هدف از این لشكركشى را پیكار با حجت خدا و تخریب خانه خدا بیان كردهاند.
در احادیث فراوانی از عملكرد سپاه سفیانى به ویژه از قتل و غارت آنها در شهر مدینه سخن رفته و گفته شده است: لشكریان سفیانى مدینه را ویران مىكنند، شدیدتر از واقعه حَرَّه.
داستان حرّه سیاهترین كارنامه سپاه یزید بن معاویه است كه یك سال بعد از فاجعه كربلا به فرمان او در منطقه حرّه از محلّات مدینه منوره انجام یافت. فاجعه حرّه به قدرى شرمآور است كه هیچ مورّخى به خود اجازه نداده است مشروح آن را بر روى صفحات كاغذ منعكس كند. در مورد سپاه سفیانى و خَسفِ آنها در سرزمین بیدا، دامنه سخن بسیار گسترده است، امّا به جهت جلوگیری از اطالهء کلام، بحث به پایان می رسد.
پي‌نوشت:
*1- بلاد جبل، قم و قزوين و همدان و كردستان و كرمانشاهاست.
*2- قرآن مجید، سوره نساء، آیه 47
*3- سوره سبا، آیه 51
*4- غیبت نعمانی، ترجمه محمد جواد غفاری، صفحه 422، باب 18، حدیث
تبادل لینک